قرارداد کار؛ بخش نخست

 قراردادی است که میان کارگر و کارفرما، منعقد شده و به موجب آن، کارگر، در قبال دریافت دستمزد، برای کارفرما، کارمی کند و در واقع، حقوق و تکالیف کارگر و کارفرما، به موجب آن، مشخص می گردد. معوض بودن و رضایی بودن، ازویژگی های قرارداد کار بودهو مشروع بودن موردقرارداد و معین بودن موضوع آن، از جمله شرایط صحت قرارداد کارهستند.

تمام افراد، وقتی تصمیم به شروعکار، در یک شرکت یا سازمان را داشته، مهمترین نکته ای که در نظر دارند، این است که حق و حقوق ناشی از خدماتی که ارائه می دهند را دریافت کنند. هم چنین، کسی که اقدام به استخدام دیگری می کند، مطالبه اصلی اش این می باشد که در قبال پرداخت حق الزحمه، خدماتی که بابت آن، یک نفر را استخدام کرده، دریافت کند.

قانون گذار، برای اینکه آسودگی خاطر کارگر و کارفرما را فراهم کرده و به رابطه کارگر و کارفرمایی، جنبه قانونی بدهد، قانون کار را تصویب کرده و در آن، الزامی داشته که رابطه کارگری و کارفرمایی، بر اساس قراردادی به نام قرارداد کار، شکل بگیرد تا حقوق و تکالیف طرفین قرارداد، به موجب آن، مشخص باشد و در صورت لزوم، به آسانی، بتوانند، اقدامات قانونی مرتبط را انجام دهند. بدون وجود قرارداد کار، پیگیری اختلافات کارگری و کارفرمایی، به صورت قانونی، بسیار مشکل خواهد بود.

قرارداد کار چیست

قرارداد کار، اعم از قرارداد کار دائم  یا موقت، یکی از رایج ترین قراردادهای حقوقی حال حاضر بوده که افراد بسیاری، هنگام اشتغال به یک شغل یا هنگام استخدام نیروی کار، از آن، استفاده می کنند. از آنجا که داشتن یک قرارداد کارصحیح، در مواردی که طرفین قرارداد، با یکدیگر، به مشکل بر می خورند، بسیار کمک کننده خواهد بود، قانونکار جمهوری اسلامی ایران، شرایط صحتقرارداد کار و ویژگی های آن را مشخص کرده است. 

برای پاسخ به این پرسش ها که قرارداد کار چیست، چه ویژگی هایی داشته و شرایط صحت آن، چه می باشد؟ باید، به قانونکار مراجعه کنیم. در ماده ۷ قانون کار، تعریف قرارداد کار آمده است. این ماده، مقرر می دارد: "قرارداد کار، عبارت است از قرارداد کتبی یا شفاهی که به موجب آن، کارگر، در قبال دریافت حق‌ السعی، کاری را برای مدت موقت یا مدت غیر‌ موقت، برای کارفرما، انجام می‌ دهد. "

بر اساس این ماده، در پاسخ به این پرسش کهقرارداد کار چیست؟ می توان گفت، قرارداد کار، قراردادی بوده که میان کارگر و کارفرما منعقد شده و به موجب آن، کارگر، کاری را برای کارفرما، انجام می دهد و در مقابل، مزد دریافت می کند. این قرارداد، می تواند، به صورت شفاهی یا کتبی باشد و این موضوع، تاثیری در صحت قرارداد کار ندارد.

از آن جا که قرارداد کار، به موجب قانونکار جمهوری اسلامی ایران، شرایط صحت و ویژگی های مخصوص به خود را داشته و بدون رعایت شرایط مخصوص و قانونی، انعقاد آن، صحیح نمی باشد.

ویژگی های قرارداد کار

 ویژگی های قرارداد کار، اعم از قرارداد کار دائم و قرارداد کار موقت، از قرار زیر است:

قرارداد کار، یک قرارداد معین است: اینویژگی یعنی، این عقد، در قانون، نامی مشخص داشته و برای انعقاد آن، قواعد مخصوصی در نظر گرفته شده است که باید، در هنگام انعقاد، علاوه بر شرایط اصلی صحت معاملات، نظیر اهلیت داشتن، عقل، بلوغ و اختیار، این قواعد نیز، رعایت گردند.

 قرارداد کار، یک قرارداد رضایی و غیر تشریفاتی است: این ویژگی یعنی، برای انعقاد آن، بر خلاف عقدی مانند عقد نکاح که تشریفاتی بوده و باید به لفظ عربی خوانده شود، تشریفات به خصوصی نیاز نیست و می توان، آن را هم به صورت شفاهی و هم به صورت کتبی منعقد کرد و شکل انعقاد، تاثیری در اعتبار قانونی آن، ندارد.

قرارداد کار، یک قرارداد معوض است: این ویژگی یعنی، کارگر، در قبال انجامکار، حق الزحمه دریافت می کند و کارفرما، در قبال اینکه کسی کاری را برای او انجام می دهد، به او اجرت می پردازد. در واقع، کاری که توسط کارگر انجام می شود و اجرتی که توسط کارفرما پرداخت می گردد، عوضین قرارداد کار هستند.

پس از توضیح ویژگی های قرارداد کار، ذکر این نکته ضروری است که با توجه به آمره بودن قانون کار که قواعدقرارداد کار از آن، ناشی می شوند، حداقل مزد روزانه کارگر، نباید از روزی ۱۳۹ هزار تومان که بر اساس نرخ بودجه سال ۱۴۰۱، مقرر شده است، کمتر باشد.

شرایط صحت قرارداد کار

شرایط صحت قرارداد کار، بر اساس ماده ۹ قانونکار، عبارتند از:

"مشروعیت مورد قرارداد": این شرط ازشرایط صحت قرارداد، به این معنا می باشد که موردی که کارگر و کارفرما، برای انجام آن، اقدام به انعقاد قرارداد می نمایند، یک موضوع مشروع و قانونی باشد. به عنوان مثال، انعقاد قرارداد در خصوص ساخت مشروبات الکلی، به دلیل غیر مشروع بودن مورد قرارداد، صحیح نیست و سبب بطلان قرارداد کار می گردد.

 "معین بودن موضوع قرارداد": این شرط، به این معنا می باشد که هنگام انعقاد قرارداد کار، میان کارگر و کارفرما، موضوع و کاری که به جهت انجام آن، طرفین، اقدام به انعقاد قرارداد، نموده اند، باید مشخص و معین باشد. به عنوان مثال، نوعکاری که فرد باید انجام دهد و حدود انتظارات از وی، به طور مشخص، ذکر و گفته شود.

"عدم ممنوعیت قانونی و شرعی طرفین، در تصرف اموال یا انجام کار مورد نظر": این شرط از شرایط صحت قرارداد، به این معنا بوده که نه کارگر، نه کارفرما، برای انجامکار، پرداخت و دریافت مزد، ممنوعیت های مندرج در قانون یا ممنوعیت های شرعی را نداشته باشند. به عنوان مثال، طرفین، اهلیت قانونی و عقل و بلوغ و اختیار را برای انعقادقرارداد داشته باشند و محجور نباشند.