در صورت اعتیاد کارگر، کارفرما حق اخراج دارد؟

بخش اول؛

در طول هر سال افراد زیادی به عنوان کارگر مشغول به کار شده و یا از کار بی کار می‌شوند. بی کار شدن و یا به تعبیری اخراج شدن آن ها ممکن است دلایل گوناگونی داشته باشد که یکی از آن دلایل می‌تواند اعتیاد کارگر باشد.
از آن جایی که اقتصاد ایران قدرت زیادی ندارد، اخراج کارگران و یا تعدیل نیروی کار می‌تواند تاثیر بدی بر روی آن بگذارد.
زمانی که کارگر و یا یک نیروی کار با معضلی به اسم اعتیاد درگیر می‌شود، اولین کاری که به ذهن کارفرما می‌رسد که انجام دهد، این است که اقدام به اخراج کارگر معتاد کند.تا به این طریق هم یک نیروی کارآمد را جایگزین آن کرده و هم از آسیبی که ممکن است شخص معتاد وارد نماید، جلوگیری کند اما باید دید که آیا واقعا کارفرما این حق را دارد که کارگری را به خاطر اعتیاد اخراج کند؟
زمانی که کسی به عنوان کارگر در جایی مشغول به کار می‌شود، امکان دارد یک قرارداد کتبی تنظیم نکرده و تنها به صورت شفاهی با کارفرما توافق می‌کنند.
این کار بسیار غلط است کارشناسان توصیه می‌کنند افراد به طور حتم به صورت کتبی قرارداد کار تنظیم کنند. زیرا در صورت عدم وجود یک قرارداد کتبی کارفرما خیلی راحت می‌تواند کارگر را اخراج کند و کارگر نیز به دلیل فقدان قرارداد، امکان شکایت کردن از او را ندارد.
بنابراین زمانی که فردی تصمیم می‌گیرد در جایی مشغول به کار شود، باید قرارداد کار تنظیم کرده و هر دو طرف یعنی هم شخص کارگر و هم کارفرما آن را امضا کنند.
در تنظیم قرارداد کار لازم است نکاتی را مدنظر قرار دهید و درمورد آن‌ها با کارفرما به توافق برسید.
اگر بخواهیم قرارداد کار را به صورت مختصر تعریف کنیم باید بگوییم که یک قرارداد کتبی و یا در بعضی از مواقع شفاهی است که به موجب آن حق و حقوق و وظایف طرفین قرارداد یعنی کارگر و کارفرما مشخص می‌شود و هردو موظف هستند به وظایف خود عمل نمایند.
اما همانگونه که گفتیم سوال اصلی که در این مقاله تصمیم داریم آن را پاسخ دهیم این است که آیا کارفرما حق اخراج کارگر معتاد را دارد یا خیر؟ برای رسیدن به پاسخ این سوال خوب است که در ابتدا مواردی همچون قانون اخراج کارگر از سوی کارفرما، دلایل اخراج کارگر و پس از آن علت گرایش کارگران به اعتیاد را بررسی کنیم.
قانون اخراج کارگر از سوی کارفرما
در حقوق ایران برای اعمال کارگر و کارفرما قانونی تحت عنوان قانون کار وضع گردیده است و به موجب آن اگر هر یک از کارگر یا کارفرما از وظایف خود سرپیچی کردند، مرتکب تخلف شده و طرف مقابل می‌تواند از وی شکایت کند.
درحقیقت این قانون راهی است برای افرادی که حق و حقوقشان ضایع شده و می‌خواهند به نوعی آن را جبران کنند. در مواد ٢١ به بعد قانون کار، مطالبی که مربوط به پایان قرارداد کار است آورده شده و یکی از آن، اخراج کارگر از سوی کارفرما است.
ماده ٢٧ قانون کار بیان می‌کند: هر گاه کارگر در انجام وظایف محوله قصور ورزد و یا آیین‌نامه‌های انضباطی کارگاه را پس از تذکرات کتبی نقض نماید کارفرما حق دارد در‌صورت اعلام نظر مثبت شورای اسلامی کار علاوه بر مطالبات و حقوق معوقه به نسبت هر سال سابقه کار معادل یک ماه آخرین حقوق کارگر را به‌عنوان “‌حق سنوات” به وی پرداخته و قرارداد کار را فسخ نماید.
نکته‌ای که از این ماده می‌توان فهمید این است که هیچ کارفرمایی نمی‌تواند در صورت قصور کارگر از وظایفش به صورت مستقیم او را اخراج کند. در ابتدا باید نظر مثبت شورای اسلامی کار را برای اخراج کارگر کسب کند.
چنانچه شورای اسلامی کار موافق اخراج کارگر نباشد، لازم است کارفرما موافقت انجمن صنفی را کند. اگر آن‌ها موافق اخراج شدن کارگر نباشند و کارگر و کارفرما به توافق با یکدیگر نرسیدند، هیئت تشخیص، روابط کارگر و کارفرما را مورد بررسی قرار داده و در صورتی که موضوع حل نشد، هیات حل اختلاف به آن رسیدگی کرده و تصمیم‌گیری خواهد کرد.
در مدت زمانی که کارفرما به دنبال کسب نظر شورای اسلامی کار است، تا وقتی که رای اخراج کارگر صادر نشده، وی باید در همان بخشی که مشغول به کار بوده بماند و به وظایف خود ادامه دهد.
در پایان نیز چنانچه رای اخراج او صادر شد، دستمزد این مدت را دریافت خواهد کرد.

کدام دلایل برای اخراج کارگر از سوی کارفرما غیرموجه است؟
برخی از دلایل وجود دارد که کارفرما این حق را ندارد که به موجب آن‌ها کارگر را اخراج  و یا قرارداد کار را فسخ کند. این موارد عبارت هستند از:
زمانی که کارگری به دلیل بروز حوادث ناگوار و ناگهانی و اتفاقات پیش‌بینی نشده، نتواند مدتی در محل کار حاضر شود.در چنین حالتی کارفرما حق اخراج او را ندارد.

زمانی که کارگری بخواهد از مرخصی تحصیلی استفاده کرده و به مدت ٢ یا ٣ سال به سر کار نیاید. در چنین حالتی نیز کارفرما نباید او را اخراج کند.
زمانی که یک کارگر به خدمت سربازی اعزام شود، کارفرما نمی‌تواند وی را اخراج نماید.
اگر کارگری به دلیل محکوم به حبس یا توقیف شود، کارفرما نباید او را به این دلیل اخراج کند.
اگر کارگری به مواد مخدر اعتیاد پیدا کند، به گونه‌ای که آسیبی برای محل کار و سایر کارگران ایجاد نکند، کارفرما نباید او را اخراج کند.
در صورتی که کارگری بعد از رفع مشکلاتش به محل کار بازگشت و کارفرما اقدام به اخراج کارگر کرد، این عمل او غیرقانونی بوده و کارفرما این اجازه را ندارد که در موارد بالا کارگر را اخراج نماید.
در صورت اتفاق افتادن چنین چیزی، یعنی اخراج کارگر به دلیل غیرموجه، کارگر می‌تواند به یکی از مراجع صالح مراجعه نموده و از کارفرما شکایت کند. کارفرمایی نیز که بدون دلیل و پیش از آنکه قرارداد کار به اتمام برسد کارگر را اخراج کند، باید مسئولیت این اخراج را برعهده بگیرد.