انواع سندیکاهای کارگری کدامند؟

برخی از واژگان هستند که به وفور آن ها را می‌شنویم، اما معنای آن ها را نمی‌دانیم. یکی از آن واژگان، واژه سندیکا است. یکی از انواع سندیکاها، سندیکای کارگری است که برای تغییر روابط نابرابر کارگر و کارفرما و تلاش کارگران برای بهبود وضعیت‌شان است.

سندیکا به چه معناست؟
سندیکا (Syndicat) واژه ای فرانسوی است که برای اولین بار در جنوب فرانسه به کار رفت. اولین سندیکا در کشورهایی مثل انگلیس و فرانسه که جزء کشورهای تراز اول سرمایه داری محسوب می‌شدند، ایجاد شد.
طبق تعریفی که در لغت نامه دهخدا آمده، سندیکا به معنای گروهی از کارگران است که برای دفاع از حقوق و منافع اجتماعی، اقتصادی و مالیشان با یکدیگر متحد شده‌اند.در ایران سندیکا بیشتر به عنوان مترادف اتحادیه‌های صنفی به کار می‌رود، هر چند که این دو واژه دارای تفاوت های بنیادینی با یکدیگرند.
مبدأ پیدایش سندیکا نوعی پیمان درون گروهی است که اعضاء با یکدیگر عهد می‌بندند که در شرایط بدتر و با دستمزدهای پایین تر از دیگر کارگران و همکاران شان کار نکنند.در واقع این پیمان را برای حفظ حقوق اولیه خود و ایجاد ثبات در بازار کار با یکدیگر می بندند. سندیکا به نوعی بر وفاداری افراد بر این عهد همه جانبه نظارت کرده و از ای گروه خودجوش در هر شرایطی حمایت می کند و شعار یا همه یا هیچ را سرلوحه عملکرد خود قرار می دهد!
از این تعریف می توان به این نتیجه رسید که سندیکا دارای قدرتی اعجاب انگیز است، به همین دلیل و برای جلوگیری از هر گونه اختلالی، کارفرمایان با سندیکا ها قراردادی را منعقد می کنند که طبق آن قرارداد، کم و کیف فعالیت کارگران و اعضاء مشخص می شود. در این قرارداد اموری مثل: ساعات کاری روزانه و ماهانه، حقوق اعضاء، مزایا و تشویقی ها و غیره ذکر می شود . بر اساس تعاریف و توضیحات داده شده، بارزترین نمونه سندیکا را می توان اتحادیه های صنفی و کارگری دانست.


اتحادیه (سندیکای) کارگری چیست؟
سندیکاهای کارگری، یکی از مهم ترین سندیکاهای موجود در جهان هستند که به منظور اعتلای وضعیت اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی کارگران تشکیل می‌شوند.
طبق تعریفی که در قانون کار قبلی مصوب ١٣٣٧ شده، سندیکا به گروهی از کارگران و کارفرمایان گفته می‌شود که در حرفه یا صنعتی خاص مشغول هستند. این گروه برای حفظ منافع صنف خود و اعتلای شرایط مالی و اجتماعیشان تشکیل می شود. به مجموع چند سندیکا اتحادیه و به مجموع چند اتحادیه، کنفدراسیون می گویند.
مطابق بند ٤ ماده ٢٣ اعلامیه حقوق بشر که معتبر ترین سند جهانی به حساب می آید، همه ی افراد حق دارند که داوطلبانه و آزادانه به اتحادیه های کارگری پیوسته و یا اقدام به تشکیل آن بکنند. داوطلبانه و آزادی دو کلمه ی کلیدی این بند هستند که دارای مفهومی مهم هستند. داوطلبانه بدین معناست که هیچکس حق ندارد کسی را مجبور به عضویت در سندیکا کند. هر فرد اختیار دارد که به هر سندیکایی که بیشتر با منافعش همخوانی دارد، بپیوندد.
در مقابل، کلمه آزادانه بدین معناست، افرادی که عضو یک سندیکا شده اند، می توانند هر زمان که خواستند از عضویت آن کناره گرفته و یا از همان ابتدا عضو هیچ سندیکایی نشوند. با این اوصاف سندیکا نماد تشکلی کاملا دموکراتیک و مردمی است که برای حفظ حقوق افراد و برقراری عدالت در جامعه ایجاد می شود.
مهم ترین بارزه انواع سندیکا از جمله سندیکای کارگری، تشکیل آن با اراده ی آزاد افراد است، به گونه ای که هیچ ساز و کار دولتی در ایجاد آن نقش ندارد؛ پس نمی توان آن را به دستور دولت ها منحل کرد. تنها محدودیتی که برای سندیکاها وجود دارد، محدودیت قانونی است؛ یعنی این گروه ها نمی توانند مصوباتی را در اتحادیه هایشان تصویب کنند که برخلاف قوانین هستند.

انواع سندیکاهای کارگری
با این حال برای افزایش کیفیت عملکرد، سندیکاهای کارگری در کل به چهار دسته مختلف تقسیم می شوند. این تقسیم بندی برای تسریع در دستیابی به اهداف صورت گرفته است.
١.سندیکاهای عمومی: همان گونه که از نام آن پیداست، این سندیکا هیچ گروه خاصی را در بر نمی گیرد و همه افرادی که قشر کارگر جامعه محسوب می شوند، می توانند در آن عضو شوند. بیشتر کارگران ساده و مبتدی عضو این گونه اتحادیه ها می شوند. این اتحادیه با هدف از میان برداشتن فاصله میان سندیکای صنعتی و حرفه ای ایجاد شده است.
٢.سندیکای حرفه ای: اعضای این اتحادیه به حِرَف متفاوتی مانند نجاران یا خیاطان تعلق دارند که بدون توجه به صنعت خاصی که در زیر مجموعه ی آن قرار می گیرند، عضو آن شده اند. عموماً کارگران عضو این اتحادیه، افرادی حرفه ای و ماهرند.

٣.سندیکای کارگاهی: این سندیکا کوچک ترین نوع سندیکای کارگران به حساب می‌آید؛ زیرا فقط کارگران یک کارگاه را شامل می‌شود. هر کدام از این کارگاه‌ها نیز می‌توانند سازمان کوچکی به حساب بیاید. نمونه قانونی این سندیکا در قانون کار تحت عنوان شورای اسلامی کار آمده است.
٤.سندیکای صنعتی: کارگرانی که در یک صنعت خاص مشغول به کار هستند، اعضای این سندیکا را تشکیل می دهند؛ مانند سندیکای صنعت نساجی یا صنعت چاپ.

اهداف اصلی سندیکای کارگری
١.دفاع از حقوق اقتصادی، اجتماعی و سیاسی اعضاء
٢.کوشش برای ایجاد شرایطی یکسان و متوازن میان کارگران
٣.ایجاد نظم و کنترل فعالیت اعضاء در راستای اعتلای ظرفیت های بالقوه و تبدیل آن ها به ظرفیت ها بالفعل
٤.ایجاد ظرفیت های آموزشی به منظور ارتقای توانایی های علمی و فنی اعضای اتحادیه
٥.ارتباط مداوم با اتحادیه‌های کارفرمایان و مراکز دولتی
٦.ارتقای وضعیت سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی اعضاء
٧.تلاش برای جذب اعضاء در جهت قدرتمندتر کردن سندیکا
٨.تلاش برای ایجاد بازارهای قدرتمند و مطرح منطقه ای و فرا منطقه ای
٩.ایجاد وفاق و اتحاد میان اعضاء و تقویت مشارکت آن ها
١٠.تلاش برای حضور در همایش ها برای تقویت ارتباطات و یادگیری فناوری های به روز

پیدایش سندیکاهای کارگری در ایران
تاریخچه ی پیدایش سندیکاهای کارگری در ایران، به دوران مشروطه و با الهام از انقلاب های روسیه تزاری باز می گردد. عموماً در کشورها و اجتماعات، زمانی چیزی تحت عنوان سندیکا به ویژه سندیکاهای کارگری ایجاد می‌شود که نابرابری در آن جامعه زیاد شده و حقوق مسلم عده ای در حال تضییع شدن باشد.
از سال ١٣٢٠ یعنی شروع حکومت پهلوی، گرایش به ایجاد سندیکا در ایران روز به روز میان کارگران بیشتر شد؛ اما این سندیکاها عمدتا با سوء استفاده بیگانگان و یا سرکوب حکومت‌های وقت به نتیجه‌ای مطلوب برای کارگران منتهی نمی شد.
ایجاد سندیکاهای کارگری به شیوه ای قانونی از طرح های اولیه ی قانون کار سال ١٣٢٥ بود، به گونه ای که در سال ١٣٥٨ مرکزی برای کارگران تحت عنوان خانه کارگر جمهوری اسلامی ایران تشکیل شد. این که آیا این مرکز توانسته گامی مؤثر در جهت ارتقای وضعیت کارگران و جلوگیری از تضییع حقوق شان بر دارد یا خیر با نگاهی به وضعیت امروزی کارگران زحمت کش پاسخ داده می شود!
درست است که طرح اولیه قانون کار و مصوبات پس از آن سعی در ایجاد سندیکاهایی برای کارگران به شیوه ای قانونی و چارچوب مند داشتند، اما اتحادیه ها و تشکل های کارگری که در ایران به عنوان سندیکاهای کارگری ایجاد شدند، در مقایسه با نمونه های بین المللی آن ها از قدرت بسیار کمی برخوردار هستند؛ به گونه ای که بسیاری از متخصصان آن ها را حتی به عنوان سندیکا به رسمیت نمی شناسند!

معنی سندیکا چیست؟ سندیکا نوعی عهد و پیمان درون گروهی است که اعضا برای دست یابی به حقوق و منافع مسلم شان با یکدیگر می بندند تا زیر بار حرف زور نرفته و به کمتر از حق خودشان قانع نباشند. سندیکا ها معمولا بر روی این گروه ها نظارت کرده و از آن ها برای رسیدن به اهدافشان حمایت هایی همه جانبه می کنند. عضویت در این سندیکا ها با اختیار افراد بوده، به گونه ای که حتی کسانی که عضو آن ها نیستند نیز از منافعی که این سندیکاها به دست آورده اند، بهره می برند. انواع سندیکاهای کارگری کدامند؟سندیکای کارگری یکی از مهم ترین و قدرتمند ترین سندیکاها در جهان هستند که به چهار دسته ی کلی تقسیم می شوند. سندیکای حرفه ای شامل کارگران یک حرفه ی خاص شده که عمدتا از افراد متبحر تشکیل می شود. سندیکای صنعتی از کارگران یک صنعت به خصوص تشکیل می شود. سندیکای کارگاهی نیز از کارگران حاضر در یک کارگاه و برای دست یابی آن ها به اهداف شان تشکیل می شود. سندیکای عمومی فرای دسته بندی های مذکور بوده و شامل همه کارگران مشغول در هر صنعت، حرفه و جایگاهی می شود.