انواع بيمه، اشکال و محاسبه پرداخت آن
تعريف بيمه و تقسيم بندی آن
بیمه يكی از روشهای مقابله با خطر احتمالی (ريسك) است. و میتوان گفت: بیمه عبارتست از قراردادی كه به موجب آن يك طرف (بیمه گر) تعهد می كند در ازای پرداخت وجه يا وجوهی از طرف ديگر (بیمه گذار) در صورت وقوع يا بروز حادثه خسارت وارده را جبران نموده يا وجه معينی را بپردازد. در اين تعريف، متعهد را (بیمه گر)، طرف تعهد را (بیمه گذار) و وجهی را كه بيمه گذار به بیمه گر می پردازد (حق بیمه) و آنچه را كه بیمه می شود (موضوع بيمه) مینامند.
در يك تقسيم بندی كلی بيمه به دو دسته «بيمه های اجتماعی» و «بيمه های بازرگانی» تقسيم می شوند. بيمههای اجتماعی عمدتا بیمه های اجباری و ناشی از قانون هستند و مشخصه اصلی آنها اين است كه شخص ديگری در پرداخت بخش زيادی از حق بيمه مشاركت دارد مانند بيمه كارگری كه با مشاركت كارفرما، حق بيمه بصورت درصدی از دستمزد تعيين می شود. وليكن در بيمه های بازرگانی حق بيمه متناسب با خطر احتمالی (ريسك) تعيين می شوند مانند بيمه های اموال، بيمه های زندگی و … . مهمترين مرجع بيمه های اجتماعی در ايران، سازمان تامين اجتماعی است.
بيمه های اجتماعی در قوانين
طبق ماده ۱ قانون تامين اجتماعی، سازمان تامين اجتماعی به منظور اجراء و تعميم و گسترش انواع بيمه های اجتماعی و استقرار نظام هماهنگ متناسب با برنامه های تامين اجتماعی، همچنين تمركز وجوه و درآمدهای موضوع قانون تامين اجتماعی و سرمايه گذاری و بهره برداری از محل وجوه و ذخاير تشكيل می گردد.
طبق ماده ۱۴۸ قانون كار، كليه كافرمايان مكلفند نسبت به بيمه نمودن كارگران واحد خود بر اساس قانون تامين اجتماعی اقدام نمايند. همچنين طبق قانون تامين اجتماعی، كارفرمايان موظفند از كليه وجوه و مزايای نقدی و غير نقدی مستمر كه در مقابل كار به بيمه شده داده میشود، حق بيمه مقرر را كسر و به اضافه سهم خود به سازمان پرداخت نمايند.
مسئوليت پرداخت حق بيمه با كيست؟
كارفرما مسئول پرداخت حق بيمه سهم خود و بيمه شده به سازمان بوده و مكلف است در موقع پرداخت مزد يا حقوق و مزايا، سهم بيمه شده را كسر و سهم خود را بر آن افزوده و به سازمان تاديه نمايد. اين اقدام كارفرما حداكثر تا آخرين روز ماه بعد بايد انجام شود. در صورت استنكاف كارفرما، وي شخصا مسئول و پرداخت آن خواهد بود و سازمان مابه التفاوت حق بيمه را راسا تعيين، مطالبه و وصول خواهد كرد.
شكايت كارفرما از نحوه محاسبه بيمه
در صورتی كه كارفرما به ميزان حق بيمه و خسارت تاخير تعيين شده از طرف سازمان معترض باشد میتواند ظرف ۳۰ روز از تاريخ ابلاغ اعتراض خود را كتبا به سازمان اعلام كند. سازمان مكلف است ظرف حداكثر يكماه اعتراض كارفرما را در هيات تشخيص مطالبات مطرح كند در صورت عدم اعتراض كارفرما ظرف موعد مقرر، تشخيص سازمان قطعی و ميزان بيمه و خسارت تعيين شده وصول خواهد شد.
بيمه شدن در چند كارگاه و ميزان سقف پرداختی بيمه
طبق قانون تامين اجتماعی در صورتی كه بيمه شده برای دو يا چند كارفرما كار كند هريك از كارفرمايان مكلفند به نسبت مزد يا حقوقی كه میپردازند حق بيمه سهم بيمه شده را از مزد يا حقوق او كسر و به انضمام سهم خود به سازمان پرداخت نمايند.
ميزان حداقل مبلغ واريزی بيمه در هر سال، حداقل حقوقی است كه همه ساله توسط شورای عالی كار برای كارگاههای مشمول قانون كار تعيين میگردد.
همچنين ميزان سقف واريز بيمه، فرمول هفت برابر حداقل مزد روزانه تعيين گرديده است.
به طور مثال در سال ۱۴۰۱ حداقل مزد روزانه ۱۳۹۳۲۵۰ ريال تعيين گرديد و مبلغ پرداختی حق بيمه نبايد از اين مبلغ كمتر باشد. و حداكثر سقف واريز بيمه هفت برابر اين حداقل میباشد (يعني روزانه ۹۲۵۲۷۵۰ ريال) و از اين مبلغ نمیتواند بيشتر باشد.
نتيجه اینكه واريز بيمه در بيش از يك كارگاه صرفا تا سقف مبلغ تعيين شده روزانه مفيد بفايده بوده و مازاد پرداختی بر آن هيچ نفعی براي بيمه شده نخواهد داشت.