قانون کار؛ شوراهای اسلامی کار

یکی از مهم ترین حقوق کارگران مشمول قانون کار، آن است که می توانندانجمن ها و شوراهایی تشکیل داده و توسط آنها منافع شغلی خود را تضمین نمایند. در قانون کار ایجاد و تشکیلشورای اسلامی کار برای کارگران به رسمیت شناخته شده است که در قانون مربوط به این شوراها ، شرح وظایف و اختیارات آن ها مورد اشاره قرار گرفته است.

مطابق قانون کار جمهوری اسلامی ایران، کارگران هر یک از کارگاه های مشمول قانون کار قادرند تا با ایجاد شورای اسلامی کار و طبق حقوق و اختیاراتی که در قوانین مربوطه برای این شوراها پیش بینی شده است ، از منافع شغلی خود حفاظت و حراست نمایند. 

شورای اسلامی کارگران که در کارگاه ها ایجاد می شود ، پس از تاسیس ، در محدوده شرح وظایف قانونی خود ، از وسعت عمل فراوانی برخوردار است و در قبال مدیریت ، کارکنان و مسائل اجتماعی و حقوقی نقش هایی مهم و اساسی را ایفا می کند . به همین مناسبت ، در ادامه این مقاله قصد داریم به بررسی مهم ترین شرح وظایف و اختیارات شوراهای اسلامی کارگری پرداخته و این وظایف و اختیارات را به تفکیک شرح دهیم .

وظایف و اختیارات شورای اسلامی کار در قبال مدیریت

بر اساس آنچه که از اصل یکصد و چهارم قانون اساسی و ماده ۱ قانون تشکیل شوراهای اسلامی کار استنباط می شود ، هدف از تشکیل شوراهای اسلامی کار عمدتا همکاری متقابل کارگران و کارفرمایان در تهیه برنامه ها و ایجاد هماهنگی در پیشرفت امور واحدهای مختلف می باشد . برای تأمین این منظور ، برقراری رابطه مستمر بین شوراها و مدیریت ، امری بسیار مهم و ضروری به نظر می رسد .

بدین خاطر است که قانون گذار شوراهای اسلامی کار را موظف نموده است تا یک نفر را به عنوان عضو مشاور و رابط با مدیریت معرفی کند و این عضو مشاور ، در جلسات هیأت مدیره شورای اسلامی کار بدون حق رای شرکت خواهد کرد . از طرف دیگر ، هیأت مدیره و شورا می توانند به دعوت مدیریت ، ماهانه یک جلسه مشترک تشکیل دهند و تبادل نظرهای لازم را به عمل آورند . مهم ترین وظایف و اختیارات شورای اسلامی کار در قبال مدیریت را می توان به ترتیب ذیل دسته بندی نمود :

- همکاری با مدیریت در تهیه برنامه ها به منظور پیشرفت امور واحد ، در جهت گسترش امکانات گوناگون مربوط به امور رفاهی کارکنان ، در بهبود کیفیت محصولات و خدمات و کاهش ضایعات و همچنین در تدوین آیین نامه انظباطی کارگاه و آیین نامه تشویقات؛

- نظارت بر امور واحد به منظور اطلاع از انجام صحیح کار و ارائه پیشنهاد سازنده به مسولان مربوطه از طریق شرکت مستمر عضو رابط شورا در جلسات هیأت مدیره و ارائه نظر و پیشنهاد به شورا و شرکت مستمر مدیریت در جلسات شورا و ارائه گزارش های مورد نیاز شورا؛

- بررسی و شناخت کمبودها و نارسایی های واحد و ارائه اطلاعات به مدیر یا هیأت مدیره؛

- پیشنهاد تشویق عناصر فعال و معرفی افراد لایق برای احراز مسئولیت از مسئولیت های مناسب به مدیریت؛

- اعلام نظر مشورتی در مورد تنظیم ساعت کار و استراحت کارکنان ، موعد و محل و نحوه پرداخت مزد و مزایا ، تخصیص مشاغل افراد ، تعیین نرخ های کارمزدی ، نحوه استفاده از مرخصی ، چگونگی پیش گیری از وقوع حوادث ، تنظیم برنامه و سازمان دهی خدمات اجتماعی  مربوط به واحد و تدوین ضوابط  استفاده از خانه سازمانی  و نحوه اجرای برنامه های آموزشی حرفه ای ضمن کار .

وظایف و اختیارات شورای اسلامی کار در قبال کارکنان

هر چند که شورا با ترکیب دو جانبه خود نقش هماهنگ کننده دارد ، اما عدم تعادل در این ترکیب ( تعداد نمایندگان کارگر و وحدت نماینده مدیریت ) به این شورا بیشتر وجهه کارگری بخشیده و آن را عملا در مقام و موقعیت نمایندگی کارگران قرار داده است . موید این نظر تبصره ۴ ماده ۱۳۱ قانون کار می باشد که مقرر می دارد : " کارگران یک واحد فقط می توانند یکی از سه مورد شورای اسلامی کار ، انجمن صنفی یا نماینده کارگران را داشته باشند " .

از آنجا که تشکیل شورای اسلامی کار در واحدهایی که بیش از 35 نفر شاغل دائم دارند الزامی است ، طبعا فعالیت های خاص سندیکایی و انجمن صنفی در اختیار این شورا قرار خواهد گرفت . با این ترتیب ، می توان وظایف و اختیارات شورای اسلامی کار در قبال کارکنان را به ترتیب ذیل دسته بندی نمود :

- انجام وظایف و اختیاراتی که در قانون و مقررات برای انجمن های صنفی و نمایندگان کارگران ، همکاری در جهت استیفای حقوق و خواسته های مشروع کارگران ، همکاری در جهت تاسیس شرکت های تعاونی ، تلاش در جهت تامین امکانات رفاهی کارگران و همکاری با سایر تشکل های کارگری به منظور حمایت از حقوق و منافع کارگران و نظایر آن ؛

- ایجاد روحیه همکاری بین کارکنان به منظور پیشرفت سریع امور ،

- همکاری با انجمن اسلامی در بالا بردن آگاهی کارکنان در زمینه های فرهنگی ، اجتما عی و سیاسی ،

- کوشش در بهبود شرایط کار کارگران در قبال مسائل اجتماعی ، اداری و حقوقی کارگاه ؛
بیشتر بخوانید: کارگران مشمول قانون کار کدامند

 
وظایف و اختیارات شورای اسلامی کار در مسائل حقوقی و اجتماعی

شورای اسلامی کار مسئولیت پاره ای از مسائل عمومی و اجتماعی را که به نحوی به واحد شغلی و کارکنان آن ارتباط داشته باشد ، بر عهده دارد ؛ از جمله اینکه شورا باید در زمینه های اجتماعی و بروز حوادث ، مراجع ذی صلاحیت خصوصا وزارت کار و امور اجتماعی و سایر وزارتخانه های مربوط را مطلع سازد و همکاری های لازم را معمول دارد .

- مسئولیت اظهار نظر در مورد تخلفات شغلی کارگران با شورا است و در صورتی که شورا با اخراج هر یک از کارکنان مخالف باشد ، رأی نهایی در اختیار مراجع حل اختلاف کار اعم از هیأت تشخیص و هیأت حل اختلاف می باشد .

- شورا درباره کلیه موارد خصوصا در زمینه های حفاظت فنی و بهداشت حرفه ای با وزارت کار و وزارت بهداشت همکاری های لازم را به عمل می آورد .

- شورا شکایات و نظرهای انتقادی و اصلاحی کارکنان را دریافت می دارد و نسبت به اصلاح امور کارگاه و احقاق حقوق کارکنان تلاش لازم را به عمل می آورد .

- شورا در مورد ایفای وظایف مربوط به مدیریت ، نظر ارشادی خود را ارائه می کند  و در صورت تخلف ، مراتب را به مراجع اداری و قضایی مربوط منعکس می کند .